وزوز گوش

در این مقاله می‌خوانید:

آیا در گوش یا سر خود صداهایی را می‌شنوید که منبع خارجی ندارند و سایرین نمی‌شنوند؟ زنگ زدن یا وزوز گوش شکایت شایعی است و از هر دو نفر یک نفر در زندگی‌اش آن را تجربه می‌کند. و از هر پنج نفر یک نفر وزوز گوش مزمن (برای حداقل یکسال) دارد. هرچه صدای وزوز آزار دهنده تر باشد، نادیده گرفتن آن هم سخت تر می شود. نکته خوبش این است که وزوز بیماری نیست بلکه نشانه است. این از دیدگاه پزشکی است اما با این وجود، اگر دائمی باشد روان را تحت تأثیر قرار می دهد، تمرکز فرد را در طول روز و خوابش را در شب مختل می‌کند. نتیجه این می‌شود که فرد مبتلا آن را  تهدیدی برای سلامتی اش  تلقی می کند و مکانیسم های هیجانی در سیستم لیمبیک مغز که مسئول پردازش احساسات است فعال می شوند و نادیده گرفتن وزوز را سخت می کنند.

وزوز گوش دقیقاً چیست؟ آیا به خودی خود از بین می رود؟ آیا می توان آن را درمان کرد؟ یا باید یاد بگیرید که با آن زندگی کنید؟ در اینجا می توانید پاسخ ها و نکات مفیدی را پیدا کنید.

علت وزوز

شایع ترین علت وزوز گوش، صدمه به سلولهای مویی در حلزون گوش داخلی و از بین رفتن آنها است که با افزایش سن اتفاق می افتد و همچنین می تواند ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای بیش از حد بلند باشد. وزوز به این علت در جوانانی که با صدای بلند، موسیقی گوش می‌کنند و یا در سالن های کنسرت حاضر می‌شوند بسیار شایع است. با از بین رفتن این سلولها کاهش‌شنوایی نیز ممکن است اتفاق بیفتد. تحقیقات نشان می دهد که با از بین رفتن سلولهای مویی، تحریک هایی که سیستم شنوایی محیطی به مغز می‌فرستد در فرکانس های خاصی کم می‌شود و مغز شروع به سازگاری و تغییر می‌کند تا با تولید وزوز جای خالی اصواتی را که از سیستم شنوایی محیطی دریافت نمی کند پر کند.

برخی از داروها مانند آسپیرین، ایبوپروفن و برخی از آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند موجب مسمومیت گوش بشوند یعنی به حلزون شنوایی آسیب بزنند و موجب وزوز شوند.

دیگر علل احتمالی عبارتند از:

• ضربه به سر

• آرتروز گردن

• پارگی پرده گوش

• عفونت گوش

• وجود سرومن (جرم) در مجرای شنوایی خارجی

• مشکلات مربوط به مفصل فک

• چسبندگی استخوانچه های گوش میانی

• مشکلات قلبی- عروقی

• دیابت

وزوز گوش که مطابق ضربان قلب حس بشود (وزوز ضربانی) ممکن است به علت درگیری جدی عروقی در گوش میانی باشد و می بایست به صورت اورژانسی مورد بررسی و درمان قرار گیرد.

اگر دچار وروز شدم چکار باید انجام بدهم؟

اغلب وزوزهای ناگهانی به خودی خود ناپدید می شوند. می بایست از سر و صدا اجتناب کنید و استراحت داشته باشید. اما اگر صدا متوقف نشود، چه کاری باید انجام دهید؟ اگر وزوز بیش از 24 ساعت دوام داشت بهتر است به متخصص گوش مراجعه کنید. احتمال درمان وزوز حاد زیاد است اما اگر مزمن بشود یعنی برای مدت طولانی تری وجود داشته باشد این احتمال کم می شود. همچنین در اندک مواردی علت وزوز قابل درمان است. برای مثال اگر وزوز به علت عفونت گوش میانی یا تجمع سرومن (جرم) ایجاد شده باشد درمان پزشکی می­تواند مشکل را حل کنند.

چه درمانهایی برای وزوز وجود دارد؟

وزوز همچنان برای دانشمندان یک راز است. هنوز در مورد اینکه وزوز چه هست و دقیقا کجا تولید می شود ابهاماتی وجود دارد. به دلیل وجود این ابهامات پیدا کردن راهی برای درمان وزوز بسیار مشکل است و متاسفانه تا کنون درمانی که از نظر علمی ثابت شده باشد وجود ندارد دانش ما از وزوز در طی سال های اخیر بسیار زیاد شده است. بنابراین ممکن است روزی درمان قطعی برای کاهش و یا حتی حذف وزوز پیدا شود. اما در حال حاضر راه حلهای موجود برای مدیریت وزوز(کاهش احساس و کنار آمدن با آن) و نه حذف آن می تواند کمک کند.

• دارو: در بسیاری از موارد وزوز حاد (حداکثر سه ماه از شروع آن گذشته باشد) با کورتیزون یا داروهایی که گردش خون را افزایش می دهد برطرف می‌شود اما متأسفانه در صورت وجود علائم بیش از سه ماه (وزوز مزمن) هیچ درمانی وجود ندارد.

• درمان به روش بازتوانی وزوز (Tinnitus Retraining Therapy: TRT): رایج ترین و موفق ترین روش مورد استفاده برای مدیریت وزوز است. هدف این است که بیمار به تدریج وزوزاش را بشناسد تا بتواند درک مغز از آن را تغییر دهد. یعنی مغز به تدریج یاد می‌گیرد که به وزوز گوش عادت کند و دیگر برایش قابل توجه نباشد. به این ترتیب فشار روانی روی فرد مبتلا بسیار کاهش می یابد. شرط اصلی آن و پیش نیاز موفقیت درمان ، همکاری مستمر و فعال بیمار است.

سه سنگ بنای درمان TRT شامل این موارد است:

شماره 1: آموزش و مشاوره: اگر فرد مبتلا اطلاعات درستی از وزوز داشته باشد و موضوع را به خوبی بشناسد، آن را کمتر تهدیدآمیز می یابد.

شماره 2: صوت درمانی که در آن فرد با تمرکز بر صداهای خوشایند (چشمه ها ، صداهای طبیعت ، موسیقی و …) کمتر به وزوز توجه می کند و به مرور زمان صدای وزوز سرکوب می شود.

شماره 3: افزایش سلامت روانی و جسمی: رویکردهای مختلف در این مورد وجود دارد مانند رفتار درمانی و مشاوره تا یوگا .

• درمان رفتاری- شناختی (Cognitive Behavioral Therapy:CBT): اصول آن مشابه TRT می باشد. به عنوان بخشی از این روش درمانی، با کمک روان درمان گر، فرد مبتلا سعی می کند تا درک خود را از سر و صداها تغییر دهد تا کمتر برایش آزار دهنده باشد.

• سمعک: واقعیت این است که حدود 80٪ از مبتلایان به وزوز گوش نیز همزمان دچار کم شنوایی می شوند. در این موارد استفاده از سمعک توصیه می شود. سمعک کم شنوایی را جبران می کند و فرد مبتلا دوباره صداهای محیط اطراف را می شنود و با تمرکز بردریافت اصوات دلپذیر توجه خود را از وزوز آزار دهنده دور می کند.

• ماسکر ها(پوشش دهنده): درصورتیکه شنوایی نرمال باشد استفاده از ماسکر می تواند کمک کننده باشد. ماسکر دستگاهی شبیه به سمعک می باشد که صدایی در گوش تولید می‌کند تا فرد مبتلا صدای وزوز را کمتر بشنود. این موجب می‌شود که  وزوز آزاردهنده نباشد و فرد کمتر به آن توجه کند و به مرور زمان صدای وزوز سرکوب می شود.

کنار آمدن با وزوز:

چگونه می­توانم با وزوز خود زندگی کنم؟ پاسخ به این پرسش یک مسئله­ی شخصی است. هر فرد مبتلا به وزوز می­تواند راه خود را برای کنار آمدن با وزوز پیدا کند. به صورت کلی پیشنهاد می­شود که فرد مبتلا به وزوز از تنش و محیط­های پر سروصدا دوری کند.رعایت نکات ذیل می تواند کمک کننده باشد:

• استرس را کاهش دهید و استراحت کافی داشته باشید. یک تکنیک آرامش بخش را پیدا کنید که مناسب شما باشد مانند یوگا

• الکل و سیگار را ترک کنید، زیرا نیکوتین باعث تقویت وزوز گوش می شود.

• تغذیه سالم داشته باشید.

• ورزش کنید. فعالیت بدنی به کاهش استرس کمک می کند و توجه شما را از وزوز دور می کند.

• خواب کافی داشته باشید.

• از یک بالش اضافه به هنگام خوابیدن استفاده کنید به نحوی که سر شما از تنه بالاتر قرار بگیرد. این مورد از جمع شدن خون در سر شما جلوگیری میکند و میتواند وزوز را کم کند.

• حتما تفریح داشته باشید.

• اگر در معرض سر و صدا یا موسیقی بلند بودید حتما از محافظ گوش استفاده کنید.

• اگر صدای وزوز شما بعد از استراحت شبانه یا در محیط­های ساکت بیشتر است، هرگونه نویزی در اتاق مانند تیک تیک کردن ساعت یا صدای رادیو می­تواند صدای وزوز را بپوشاند و از آزاردهندگی آن کم کند.

• اگر فکر می­کنیدکه به یک بیماری جدی یا پیشرونده مبتلا هستید یا نگران هستید که به بیماری روانی مبتلا شده باشید با متخصص مربوطه مشورت کنید تا از سلامت خود اطمینان یابید.

خوابیدن با وزوز

در سکوت اتاق ممکن است وزوز دائم گوش آزاردهنده شود و شما را از یک خواب خوب شبانه محروم کند.

با این وجود می­توانید راهکارهای ذیل را اجرا کنید تا با وجود وزوز بتوانید بخوابید.

• تمرینات ریلکسیشن انجام دهید.

• ورزش را به صورت منظم پیگیری کنید. افراد با وزن مناسب خواب بهتری دارند اما توجه داشته باشید که ساعت ورزش کردن به ساعت خواب شما نزدیک نباشد.

• تنها زمانی به رختخواب بروید که احساس خواب­آلودگی داشته باشید نه صرفا در یک زمان خاص. اگر بعد از 20 یا 30 دقیقه خوابتان نبرد، برخیزید به اتاق دیگری بروید و کار دیگری مانند کتاب خواندن انجام دهید. وقتی که دوباره احساس خواب‌آلودگی کردید به تخت خواب بازگردید.

• هر روز ساعت مشخصی بیدار شوید. این موضوع به بهبود خواب شما کمک شایانی می­کند.

• دمای اتاق خواب خود را معتدل نگه دارید (نه بسیار گرم و نه بسیار سرد).

• وقتی در رختخواب هستید و سعی دارید بخوابید،کتاب نخوانید یا تلویزیون تماشا نکنید. این تنها باعث می­شود که شما هوشیارتر شوید.

• حداقل یک ساعت قبل از خواب استراحت کنید و کار کردن را کنار بگذارید.

• صدای ساعت یا اصوات آرام بخش مانند صدای موج دریا یا پرندگان می­توانند به ریلکس شدن و خواب شما کمک کنند.